Du lịchGeisha là một trong những biểu tượng quyến rũ nhất của Nhật Bản. Vẻ ngoài mang tính biểu tượng của họ không thể nhầm lẫn nhờ lối trang điểm cầu kỳ, kiểu tóc, bộ kimono, v.v. Tuy nhiên, phần lớn lối sống và trách nhiệm của một geisha vẫn bị che giấu trong bí ẩn, với nhiều quan niệm sai lầm về nghề này đã làm hỏng hình ảnh của họ. Để giúp làm sáng tỏ thế giới bí mật này, chúng tôi đã tổng hợp 12 sự thật thú vị về geisha chắc chắn sẽ gây ngạc nhiên!
Dịch vụ xin visa Nhật Bản trọn gói: Xem tại đây
Xinvisaquocte – Một sản phẩm của Tranletour.vn
Geisha là gì?
Geisha là một nữ nghệ sĩ trình diễn người Nhật, theo truyền thống được thuê để chiêu đãi khách tại các quán trà và các sự kiện xã hội. Trong những sự kiện như vậy, một geisha sẽ ca hát, nhảy múa, biểu diễn âm nhạc, tổ chức tiệc trà và phục vụ đồ ăn thức uống – tất cả đều đồng thời tham gia vào các cuộc trò chuyện sôi nổi. Ý nghĩa của “geisha” xuất phát từ hai ký tự kanji, “gei” (芸), có nghĩa là nghệ thuật hoặc giải trí, và “sha” (者), có nghĩa là con người. Từ này được dịch là “người của nghệ thuật”.
Một người phụ nữ muốn trở thành geisha trước tiên phải học nghề, nơi cô ấy sẽ học được nhiều kỹ năng cần thiết cho vai trò này. Một geisha tập sự được gọi là “maiko” và quá trình học việc phải mất khoảng 5 năm để hoàn thành. Để trở thành geisha, maiko sẽ học cách hát, nhảy và chơi nhạc. Họ cũng sẽ học nghệ thuật trò chuyện cũng như các kỹ năng chiêu đãi trang trọng mà một geisha cần có.
1. Có một số thuật ngữ khác nhau dành cho Geisha
Mặc dù từ “geisha” được biết đến rộng rãi nhưng thực ra nó chỉ là một trong những thuật ngữ dùng để chỉ các nữ nghệ sĩ giải trí truyền thống của Nhật Bản. Mặc dù hiện nay đã được chấp nhận rộng rãi như một tiêu chuẩn nhưng “geisha” ban đầu chỉ dành cho những người làm nghề giải trí ở Tokyo.
Ở Kyoto, geisha được gọi là “geiko”, có cùng chữ kanji “gei” (芸) với geisha trong khi ký tự thứ hai được thay thế bằng “ko” (子), có nghĩa là trẻ em hoặc người trẻ. Ở các thành phố phía Tây Niigata và Kanazawa, geisha được gọi là “geigi”, với “gi” (妓) có nghĩa là “người phụ nữ nghệ thuật”. Mặc dù có những cái tên khác nhau nhưng tất cả vẫn đề cập đến những gì thường được coi là geisha.
2. Geisha vẫn tồn tại ở Nhật Bản ngày nay
Mặc dù số lượng geisha ở Nhật Bản đã giảm dần kể từ thời kỳ hoàng kim cuối thời Edo (1603-1867), nhưng ước tính vẫn còn khoảng 600 geisha làm việc tại Nhật Bản ngày nay. Mặc dù có nhiều con đường sự nghiệp ổn định hơn nhưng một số phụ nữ trẻ vẫn bị thu hút bởi sức hấp dẫn của việc trở thành geisha. Ngày nay, khoảng một nửa số geisha của Nhật Bản sống và làm việc ở Kyoto, mặc dù vẫn còn một số quận geisha ở Tokyo, Kanazawa, Niigata và Hachioji. Các quận Geisha được gọi là “hanamachi”, có nghĩa là “thị trấn hoa” và được thành lập vào thế kỷ 17 khi luật được thông qua để quản lý một số hình thức giải trí nhất định trong các khu vực cụ thể.
Hanamachi nổi tiếng nhất ở Nhật Bản là Gion ở Kyoto, nơi vẫn còn tồn tại một số nhà nghỉ geisha “okiya”. Khu vực này nổi tiếng với khách du lịch và là một trong những nơi tốt nhất để ngắm nhìn các geisha hiện đại. Con hẻm hẹp, thoáng mát Ponto-cho và Kamishichiken ở phía tây bắc là hai trong số những hanamachi còn lại của Kyoto.
Kanazawa có ba hanamachi, nổi tiếng nhất là “Higashi Chaya” lịch sử. Giữa những con phố cổ này có “Ochaya Shima”, một quán trà cổ tuyệt đẹp được xây dựng vào năm 1820, từng tổ chức các buổi biểu diễn geisha và hiện mở cửa cho công chúng. Bản thân Tokyo tự hào có sáu quận hanamachi còn lại, phổ biến nhất là Asakusa và Kagurazaka.
3. Geisha tập sự được gọi là Maiko
Một geisha tập sự được gọi là “maiko”. Một maiko phải mất khoảng 5 năm đào tạo để trở thành geisha chính thức. Từ “maiko” có nghĩa là “người phụ nữ khiêu vũ” và ngày nay cuộc hành trình của họ thường bắt đầu vào khoảng 15 tuổi, ngay sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở. Thông thường, một maiko tương lai sẽ nộp đơn xin bắt đầu học việc với một “okiya”, do một nữ chủ gia đình được gọi là “okaasan”, nghĩa là “mẹ” sở hữu và điều hành.
Trong thời gian đào tạo, maiko sẽ học nhiều kỹ năng để chiêu đãi những vị khách tương lai của mình, bao gồm học chơi các nhạc cụ truyền thống của Nhật Bản như đàn shamisen và đàn koto, cùng với ca hát, nhảy múa và nghệ thuật trà đạo Nhật Bản.
Cùng với biểu diễn, maiko cũng sẽ nghiên cứu các yếu tố khác của văn hóa truyền thống Nhật Bản, bao gồm thư pháp, cắm hoa, thơ ca và văn học. Họ cũng sẽ tham dự các sự kiện với các geisha đã thành danh để học các nghi thức đúng đắn khi chiêu đãi. Khi một maiko hoàn thành việc học nghề vào khoảng 20 tuổi, cô ấy sẽ trở thành một geisha. Sự kiện này được đánh dấu bằng một buổi lễ gọi là “erikae”, nghĩa là “quay cổ áo”, nơi cuối cùng cô ấy sẽ mặc bộ kimono và đội tóc giả cầu kỳ biểu thị một geisha.
4. Vẻ ngoài đặc trưng của Geisha phụ thuộc vào thói quen trang điểm nghiêm túc
Yếu tố cơ bản tạo nên vẻ ngoài của một geisha là trang điểm rực rỡ. Cả maiko và geisha đều che mặt và cổ bằng loại kem nền màu trắng truyền thống gọi là “oshiroi”, một loại bột trộn với nước để tạo thành hỗn hợp sệt. Trước khi bôi, geisha phủ một lớp sáp gọi là “bintsuke abura” để giúp làm mịn da trước khi bôi oshiroi bằng cọ rộng.
Tiếp theo, một loại son môi màu đỏ tinh tế nhưng đặc biệt, được gọi là “beni”, được thêm vào cùng với chì kẻ mắt màu đen và sắc đỏ quanh mắt. Lông mày được vẽ rõ nét bằng cách sử dụng bột màu sẽ hoàn thiện vẻ ngoài mang tính biểu tượng. Một geisha thực hiện công việc này hàng ngày, mất từ 30 phút đến một giờ. Phần duy nhất không có oshiroi là sau gáy, nơi có hai hoặc ba mảng da nhỏ không được phủ. Chúng được gọi là “eri-ashi” và được để lại để tạo ấn tượng kéo dài cổ. Lớp trang điểm sẽ được lau sạch vào cuối đêm bằng dầu hòa tan.
Lý do ban đầu của việc trang điểm như vậy vừa mang tính thực tế vừa mang tính trang trí. Trong thế kỷ 19, các quán trà chỉ được chiếu sáng lờ mờ dưới ánh nến và lớp trang điểm trắng sáng của geisha giúp khuôn mặt họ bừng sáng khi biểu diễn. Kỹ thuật này đã được áp dụng rộng rãi ở Nhật Bản và được các diễn viên kabuki cũng như các nghệ sĩ giải trí khác sử dụng cùng thời gian. Mặc dù ban đầu được làm từ chì nhưng hiện nay nó sử dụng các thành phần ít độc hại hơn nhiều như bột talc, tinh bột ngô và các khoáng chất như magie cacbonat và kaolinit.
5. Có một số cách để phân biệt Geisha và Maiko
Mặc dù con mắt chưa qua đào tạo có thể khó phân biệt được maiko và geisha, nhưng có một số dấu hiệu trực quan có thể giúp bạn phân biệt ngay lập tức. Sự khác biệt đầu tiên là ở cách trang điểm của họ, với những cách mà maiko và geisha được phép trang điểm để tiết lộ địa vị của họ. Điều này bắt đầu từ việc tô son – maiko cấp dưới chỉ thoa son lên môi dưới, trong khi maiko cấp cao sẽ tô một đường mỏng màu đỏ xung quanh cả môi trên và môi dưới. Môi của geisha sẽ được tô đầy đủ và họ thường bôi ít oshiroi hơn maiko một chút.
Một cách khác để phân biệt maiko và geisha là mái tóc. Maiko để một số kiểu tóc truyền thống gọi là “nihongami”, được tạo kiểu từ tóc tự nhiên của chính họ. Một maiko thường có một vài kiểu tóc khác nhau trong thời gian học việc, thường biểu thị cấp bậc hoặc thâm niên. Kiểu tóc phổ biến nhất của maiko là “momoware”, có búi tóc ở phía sau đầu, mặc dù kiểu tóc này sẽ dần thay đổi khi họ lớn lên. Ngoài ra, geisha đội những bộ tóc giả được thiết kế cầu kỳ bằng tóc thật được gọi là “katsura”. Chúng được thiết kế theo phong cách “shimada”, trong đó tóc được búi thành búi trên đỉnh đầu.
Cả maiko và geisha đều tô điểm cho kiểu tóc của mình bằng nhiều loại kẹp tóc và đồ trang trí treo trên tóc, được gọi là “kanzashi”. Kanzashi mà maiko mặc thường rất cầu kỳ, lớn và thường được trang trí bằng vàng hoặc đá quý. Kanzashi mà geisha mặc cũng có tính chất trang trí nhưng thường nhỏ hơn, tinh tế và tinh tế hơn nhiều.
Bạn cũng có thể phân biệt maiko và geisha bằng bộ kimono của họ. Những bộ kimono của Geisha thường đơn giản và sang trọng với tay áo ngắn hơn và một chiếc obi (khăn thắt lưng) nhỏ. Mặt khác, Maiko lại mặc một loại kimono “furisode” có tay áo dài hơn và có thiết kế dễ thương, nhiều màu sắc và thắt lưng to hơn (như hình trên). Maiko cũng đi những đôi giày giống sandal gọi là “okobo” hoặc “pokkuri geta” có đế dày hơn, trong khi geisha sẽ chọn những đôi dép “geta” hoặc “zori” thông thường hơn.
6. Geisha không phải là gái mại dâm
Đó là một quan niệm sai lầm phổ biến và đáng tiếc rằng geisha là gái mại dâm. Geisha không ngủ với khách hàng – mặc dù có một số trường hợp điều này đã xảy ra trong thời kỳ Edo. Điều này cùng với một số điểm không chính xác trong lịch sử đã khiến nhiều người tin rằng geisha là gái mại dâm. Nói thẳng ra, geisha chỉ là những nghệ sĩ biểu diễn và giải trí thuần túy và không tham gia vào các hành vi tình dục với khách hàng của mình. Một số quan niệm sai lầm này có thể xuất phát từ những điều sau:
Yukaku
Vào thế kỷ 16, Mạc phủ cho phép tạo ra “yukaku”. Đây là những khu đèn đỏ nơi có thể cung cấp nhiều hình thức giải trí khác nhau cho tầng lớp thương gia mới nổi của Nhật Bản và nơi mại dâm là hợp pháp. Nhiều quận yukaku trước đây sẽ trở thành quận hanamachi, hay quận geisha.
Ở những khu vui chơi này nổi lên một tầng lớp kỹ nữ cao cấp được gọi là “oiran”. Gần như là hình ảnh phản chiếu của geisha, oiran có tay nghề cao và sẽ chiêu đãi những khách hàng thuộc tầng lớp thượng lưu trong xã hội bằng những màn trình diễn ca hát, khiêu vũ và cuộc trò chuyện dí dỏm. Oiran cũng tham gia vào hoạt động mại dâm, mặc dù chi phí thuê dịch vụ của họ cực kỳ cao khiến họ vượt quá khả năng của tất cả mọi người, trừ những người rất giàu có.
mizuage
Mặc dù việc ngủ với khách hàng bị cấm đối với geisha nhưng việc thực hành “mizuage” không hoàn toàn là hiếm trong quá khứ. Mizuage chứng kiến các khách hàng đấu tranh để giành được trinh tiết của một maiko và được coi là một phần trong nghi lễ trưởng thành của cô ấy và trở thành geisha. Giá thầu cuối cùng sẽ được trả cho nhà trọ của maiko và maiko sẽ không nhận được bất kỳ khoản tiền nào từ thỏa thuận này. Mặc dù không phổ biến nhưng hoạt động này khá phổ biến cho đến khi nó bị đặt ra ngoài vòng pháp luật khi luật chống mại dâm được thông qua ở Nhật Bản vào năm 1956.
Những cô gái Geisha
Một lý do khác khiến một số người cho rằng geisha là gái mại dâm bắt nguồn từ “các cô gái geisha”. Sau Thế chiến thứ hai, nhiều gái mại dâm mặc kimono tự quảng cáo mình là “gái geisha” trước lực lượng chiếm đóng hải ngoại đóng tại Nhật Bản. Kết quả là từ geisha trở thành đồng nghĩa với mại dâm ở Nhật Bản.
7. Geisha có truyền thống sống ở Okiya
Maiko và geisha sống trong những ngôi nhà trọ được gọi là “okiya” do mẹ “okaasan” quản lý. Tất cả các maiko và geisha đều phải đăng ký với một okiya, và okasan sẽ quản lý tất cả việc huấn luyện, ăn ở và thức ăn cần thiết cho maiko, cũng như mua sắm tủ quần áo kimono của họ. Khi các chi phí này tăng lên, bất kỳ khoản thu nhập nào mà maiko kiếm được trong thời gian học việc sẽ được chuyển trực tiếp đến okasan, với một khoản trợ cấp nhỏ được cấp cho maiko. Khi một geisha đã trả hết nợ, cô ấy được phép giữ lại số tiền mình kiếm được.
Sau khi tốt nghiệp, một geisha thành công có thể quyết định sống tại nhà riêng của mình trong hanamachi bên ngoài okiya, mặc dù một số có thể chọn ở lại. Mặc dù họ sống trong okiya, maiko và geisha thường tiếp đãi khách tại một quán trà, được sắp xếp trực tiếp với okasan. Ngay cả khi họ sống bên ngoài, geisha sẽ trở về nhà kỹ nữ của mình để chuẩn bị trước buổi biểu diễn. Okiya luôn được điều hành bởi phụ nữ, hầu hết trong số họ là những geisha đã nghỉ hưu, đảm nhận vai trò okaasan khi người đứng đầu trước đó nghỉ hưu.
8. Du khách có thể xem biểu diễn Geisha
Việc sắp xếp một geisha xuất hiện trong một bữa tiệc không hề đơn giản. Thông thường, bạn sẽ cần sự giới thiệu từ khách hàng hiện tại của okiya trước khi okasan cân nhắc việc tổ chức một buổi biểu diễn. Nó cũng không hề rẻ, với một vài giờ ở bên cạnh một geisha có thể tốn vài trăm đô la – cộng với chi phí ăn uống.
Tuy nhiên, geisha đã thay đổi theo thời đại và hiện đang thực hiện một số buổi biểu diễn mà khách du lịch có thể dễ dàng đặt trước, đặc biệt là ở Kyoto. Một số trang web du lịch cũng cung cấp nhiều gói khác nhau để xem các buổi biểu diễn hoặc dùng bữa với maiko. Xin lưu ý rằng thông thường các maiko được cử đến để hòa nhập với khách du lịch chứ không phải geisha.
Một trong những cách tốt nhất để xem geisha ở Kyoto là trong năm lễ hội khiêu vũ “odori” được tổ chức tại các rạp hát ở Kyoto vào những thời điểm khác nhau trong năm. Trong những buổi biểu diễn này, maiko và geisha từ các okiya khác nhau cùng biểu diễn trên sân khấu. Nổi tiếng nhất trong số này là Miyako Odori, diễn ra vào tháng 4 kể từ năm 1873. Mỗi buổi biểu diễn Odori kéo dài vài tuần và thường có hai hoặc ba buổi biểu diễn mỗi ngày, tùy thuộc vào lễ hội. Vé có giá dao động từ 3.000 đến 5.000 yên và thường có thể đặt trực tuyến thông qua trang web của mỗi rạp.
Bạn cũng có thể xem các buổi biểu diễn truyền thống của các maiko và geisha địa phương tại Kamishichiken Kabukai, nằm trong quận geisha lâu đời nhất của Kyoto. Vào mùa hè, nhà hát còn tổ chức một khu vườn bia với đồ uống do geisha phục vụ. Một số khách sạn cũng tổ chức các buổi biểu diễn geisha, chẳng hạn như trải nghiệm dùng bữa với maiko tại Gion Hatanaka Ryokan. Du khách cũng có thể thưởng thức các màn trình diễn truyền thống các điệu múa “kyo-mai” của maiko tại Gion Corner ở Hội trường Yasaka ở Gion.
9. Geisha được trả lương theo giờ
Ngày nay, thù lao của geisha được tính theo giờ. Tuy nhiên, trong thời kỳ Edo, thời gian được tính theo thời gian đốt một nén nhang, quá trình này được gọi là “senkodai”. Số tiền mà một geisha kiếm được sẽ phụ thuộc vào mức độ nổi tiếng của cô ấy và số giờ cô ấy làm việc, và những geisha được yêu cầu có thể tính phí nhiều hơn mỗi giờ. Do đó, trở thành geisha là một nghề không ổn định, không có thu nhập đều đặn được đảm bảo. Như đã đề cập, các maiko tập sự không nhận được bất kỳ khoản lương nào ngoại trừ khoản phụ cấp từ okiya của họ. Chỉ khi họ tốt nghiệp và trả hết nợ, họ mới có thể giữ được số tiền kiếm được.
10. Một số Geisha từng cam kết với một khách hàng duy nhất
Trong quá khứ, một số geisha được hỗ trợ tài chính bởi những người bảo trợ gọi là “danna”. Một danna sẽ chi trả hầu hết mọi chi phí sinh hoạt của một geisha, bao gồm quần áo, đồ trang sức và chi phí sinh hoạt. Vì tài trợ cho lối sống xa hoa như vậy rất tốn kém nên danna phải là một người đàn ông cực kỳ giàu có. Để đổi lấy sự bảo trợ của họ, một geisha sẽ cam kết độc quyền với danna của họ và sẽ không cho bất kỳ ai khác thuê. Mặc dù mối quan hệ lãng mạn giữa geisha và danna đôi khi có thể phát triển, nhưng mối quan hệ này thường chỉ thuần túy trong sáng. Trở thành một danna mang lại địa vị xã hội cao và là dấu hiệu của sự giàu có tột độ.
Ngày nay, danna cực kỳ hiếm. Không chỉ chi phí tài trợ cho một geisha vượt quá khả năng của tất cả mọi người mà những geisha hiện đại nhất, giàu có nhất cũng không muốn cam kết với một khách hàng duy nhất. Thay vào đó, họ thích sự linh hoạt hơn khi có thể tiếp đãi nhiều khách hàng và có quyền kiểm soát sự nghiệp cũng như thời gian làm việc của họ. Nhiều geisha hiện đại cũng muốn giữ lại quyền lựa chọn rời bỏ nghề nếu họ mong muốn. Mặc dù không yêu cầu tuổi nghỉ hưu đối với geisha nhưng họ phải từ bỏ vai trò này nếu muốn kết hôn. Bị ràng buộc với một người bảo trợ rõ ràng khiến việc này trở nên phức tạp hơn nhiều.
11. Geisha vốn là đàn ông
Thật khó tin, những geisha đầu tiên lại là đàn ông. Trước khi geisha nữ phát triển thành những gì chúng ta biết ngày nay, nhóm nghệ sĩ giải trí đầu tiên của Nhật Bản là nam “taikomochi” hay “hokan”. Những vai trò này được phát triển từ những gì chúng ta có thể gọi là những kẻ pha trò, những người sẽ chiêu đãi các lãnh chúa phong kiến Nhật Bản bằng khiêu vũ và kể chuyện.
Đến thế kỷ 17, vai trò của họ đã thay đổi. Không còn cần thiết để giải trí cho các lãnh chúa, thay vào đó họ chuyển đến các khu vui chơi để biểu diễn cho công chúng. Thuật ngữ geisha bắt đầu được áp dụng cho taikomochi vào khoảng thời gian này. Vào giữa thế kỷ 18, các geisha nữ cũng bắt đầu biểu diễn ở những khu vui chơi này, đó là lúc thuật ngữ “geiko” được sử dụng.
Geiko nhanh chóng vượt qua các đồng nghiệp nam về mức độ nổi tiếng và đến đầu thế kỷ 19, đại đa số geisha hiện nay là phụ nữ. Taikomochi buộc phải tiến hóa trở lại, giờ đây đóng vai trò hỗ trợ cho nữ geisha chính. Với sự thống trị của geisha, số lượng taikomochi ở Nhật Bản tiếp tục giảm. Ngày nay người ta tin rằng chỉ có một số ít vẫn còn biểu diễn ở Nhật Bản.
12. Đã có nhiều Geisha từ nước ngoài đến
Mặc dù geisha là biểu tượng của Nhật Bản nhưng một số phụ nữ không phải người Nhật cũng đã trở thành geisha thành công. Điều này bao gồm những người đến từ Trung Quốc, Romania, Ukraine và Peru. Có lẽ geisha không phải người Nhật nổi tiếng nhất là Liza Dalby, một nhà nhân chủng học người Mỹ chuyển đến Nhật Bản vào năm 1975 để nghiên cứu thế giới geisha, thực hiện khóa đào tạo bắt buộc ở Kyoto.
Mặc dù không thể chính thức được trao danh hiệu geisha do tính chất của thời gian lưu trú tại Nhật Bản, Dalby đã tham dự và biểu diễn tại các sự kiện và buổi họp mặt không chính thức dưới cái tên Ichigiku của cô. Dalby đã hình thành mối quan hệ bền chặt với nhiều geisha trong thời gian cô ở Nhật Bản và trở thành người có thẩm quyền hàng đầu về chủ đề này. Dalby đã viết rất nhiều về lịch sử và truyền thống của geisha Nhật Bản và tham gia rất nhiều với vai trò cố vấn cho cả cuốn sách và bộ phim “Hồi ức của một Geisha”.
